Από τη μεσαιωνική στην πρώιμη νεότερη πόλη: Διακηρύξεις πολιτικής ισότητας, απολυταρχία, εξεγερσιακή δυναμική

Το Σάββατο 6 Μαρτίου 2010 στις 6.30 μμ θα πραγματοποιηθεί στο Μικρόπολις η τέταρτη εκδήλωση στο πλαίσιο των "συζητήσεων για την πολιτική και την ιστορία", με θέμα "Από τη μεσαιωνική στην πρώιμη νεότερη πόλη: Διακηρύξεις πολιτικής ισότητας, απολυταρχία, εξεγερσιακή δυναμική".

Εισήγηση:
Ελένη Τούντα

Περιγραφή:
Η μεσαιωνική ευρωπαϊκή πόλη που αναδύθηκε τον 12ο αιώνα αποτελεί ίσως το πιο ιδιαίτερο μόρφωμα του μεσαιωνικού πολιτισμού, το οποίο καθόρισε τη φυσιογνωμία του ευρωπαϊκού χώρου τόσο στη χωροταξική όσο και στην πολιτική/κοινωνική του διάσταση. Δημιούργημα εμπόρων και βιοτεχνών το αστεακό πολιτικό μόρφωμα στηρίχτηκε στις αρχές της ισότητας, της πολιτικής αυτοδιαχείρισης και της κοινωνικής αλληλεγγύης, εν γένει δηλαδή στις αρχές της communitas, και ήλθε σε σύγκρουση με τους παραδοσιακούς φορείς εξουσίας, τόσο κοσμικούς όσο και εκκλησιαστικούς.
Περισσότερα

Ο ιδεολογικός προσανατολισμός της communitas και οι απορρέουσες από αυτόν πολιτικές ρυθμίσεις έφεραν στην επιφάνεια - για πρώτη φορά μετά την Αρχαιότητα και πολύ πιο ριζοσπαστικά- τον λαό, τον populus, ως κάτοχο εξουσίας και ρυθμιστικό παράγοντα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Παράλληλα ανέτρεψε σε μεγάλο βαθμό το μεσαιωνικό πολιτικό οικοδόμημα που στηριζόταν στους φεουδαρχικούς δεσμούς μεταξύ βασιλικής εξουσίας και χωροδεσποτών και στις σχέσεις φεουδαρχών και δουλοπάροικων. Το «Ο αέρας της πόλης απελευθερώνει» (Stadtluft macht frei) δεν ήταν τόσο πολιτικό σύνθημα όσο νομικό θέσπισμα. Ο «αέρας» αυτός έγινε αισθητός στην οργάνωση του populus εντός και εκτός πόλεων και στην επαναστατική δυναμική που εμφανίστηκε στον ευρωπαϊκό χώρο από τον 14ο αι. με εξεγέρσεις τόσο στην πόλη όσο και στην ύπαιθρο. Όσο παράλογο και αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, η διάδραση των νέων και των παραδοσιακών πηγών εξουσίας οδήγησε στην άνοδο της απόλυτης μοναρχίας στα πρώιμα νεώτερα χρόνια και οι αρχές περί ισότητας και ισότιμης συμμετοχής στα κοινά κατέληξαν σε μία αυστηρή κοινωνική διαστρωμάτωση που σηματοδοτήθηκε από την εκμετάλλευση των κατώτερων στρωμάτων από τα ανώτερα. Το πνεύμα όμως της πολιτικής ελευθερίας είχε ριζώσει ήδη στον ευρωπαϊκό χώρο και οι εξεγέρσεις των νεώτερων χρόνων κλήθηκαν να ανατρέψουν όχι μόνο το οικονομικό αλλά κυρίως το πολιτικο-κοινωνικό status quo.

Η εισήγηση στοχεύει να παρουσιάσει τις ιδεολογικές-πολιτικές αρχές που βρίσκονται στην έννοια της μεσαιωνικής communitas, και ακολούθως να αναλύσει το πολιτικό οικοδόμημα της αστεακής κοινότητας όπως προέκυψε μέσα από τη σύγκρουση των νέων με τους παραδοσιακούς φορείς εξουσίας. Η παρουσίαση της μεταφοράς της έννοιας και των δομών της communitas στην ιδεολογία και την πολιτική πρακτική του «κράτους» θα καταστήσει κατανοητή την εδραίωση της απόλυτης μοναρχίας στα πρώιμα νεώτερα χρόνια και παράλληλα θα σκιαγραφήσει τις βασικές δομές των αστικών και αγροτικών επαναστάσεων που καθόρισαν το πολιτικό τοπίο της Ευρώπης από τον 14ο αιώνα και ύστερα και των οποίων οι βασικές αρχές και αναζητήσεις εντοπίζονται και στις μεγάλες λαϊκές επαναστάσεις των σύγχρονων χρόνων.

Λιγότερα

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:
BOOKCHIN MURRAY, Η Τρίτη Επανάσταση. Τόμος Α΄ [ελλην. μετάφ. Μ. Σαρηγιάννης],
Αθήνα, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2009.

COLEMAN JΑΝΕΤ., Ιστορία της Πολιτικής Σκέψης. Τόμος Β΄: Από τον Μεσαίωνα στην
Αναγέννηση [ελλην. μετάφ. Γ. Χρηστίδης], Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική, 2006.

WEBER MΑΧ, Οικονομία και Κοινωνία. Τόμος Στ΄: Η πόλη [ελλην. μετάφ. Θ Γκιούρας],
Αθήνα, Εκδόσεις Σαββάλας, 2008.